Het concept zou in april klaar zijn. Inmiddels weten we dat er nog geen landbouwakkoord is. Laten we dat dus maar snel op de agenda van de Tweede Kamer zetten. Of toch niet?
Veel vertrouwen is er niet in politiek en overheid. We zijn de afgelopen 10 jaar op een dieptepunt beland, zo bleek onlangs weer uit onderzoek. We moeten het al te lang met Rutte doen, en ja, een dictator is heus erger. Leuk is het allemaal niet. De grap is natuurlijk wel dat er teveel mensen op deze handige filiaalhouder van het bedrijfsleven hebben gestemd.
We hoeven niet veel te verwachten van het landbouwakkoord, ondanks de urgentie om landbouw en industrie aan te spreken en aan te pakken om milieuvervuiling en allerhande uitstoot te stoppen. Hoe kun je hierover met 49 partijen, met hoofdtafels en sectortafels, die alleen hun eigenbelang en dat van hun aandeelhouders dienen tot een bevredigend akkoord komen? Mocht er een akkoord komen, dan zal het een laf aftreksel zijn van de noodzakelijke actie, actie, actie!
Dat er met belanghebbenden gesproken moet worden is vanzelfsprekend, maar het beleid dat er moet komen is belangrijker dan hen alleen. Dus kun je zeggen dat in een democratische rechtstaat de hoofdlijnen door het parlement moeten worden uitgezet en wettelijk bekrachtigd. Niet door ‘de boeren’ of hun handlangers, zoals die veevoerhandelaren, de Rabobank of die plunderende grootgrutters.
Dat pleidooi hoorde ik dus instemmend aan in de podcast BV Nederland, van de jongens van Fantoomgroei. Het gaat immers ook om volksgezondheid, om klimaat, gezonde landbouw en natuur, schone lucht en veilig drinkwater voor alle burgers. En die burgers worden vertegenwoordigd in het Nederlandse parlement, zeggen de politici, als het uitkomt.
Zijn boeren ondernemers?
Dat onze boeren jarenlang met vervelende en tegenstrijdige wetgeving zijn opgezadeld, dat is vrij schandelijk en contraproductief geweest. Ook dat kwam door de politici – met name CDA en VVD – die de hete aardappels van overproductie, dierenleed, biodiversiteit en mestbeleid keer op keer hielpen door te schuiven.
Die arme minister Piet Adema (LNV) heeft nu weer een paar weken tijd gekocht. Misschien net genoeg tijd om bij De Baak een paar leiderschapsmodules te volgen, want aan leiderschap ontbreekt het. In plaats van te blijven vasthouden aan het romantische en conservatieve ideeën over Nederland en de veehouderij moet een systeemfout worden gecorrigeerd.
Adema moet de realiteit onder ogen zien, dat het verdienmodel van de landbouw en veehouderij failliet is en daar naar handelen. Niet nog meer subsidies storten in de schoot van boeren die niet willen meewerken en denken dat ze onmisbaar zijn. Ze dragen nog geen 2% bij aan het BNP (wat al een fout vergelijkingsmodel is), vervuilen gratis Nederlands land en water, en zijn slechts ten dele de voedselleverancier die ze zich wanen.
Dat laatste fabeltje wordt overigens door de liegdienst van LNV overeind gehouden op de toegewijde website van het landbouwakkoord. Was het maar waar zo dat ze Nederland van gezond geproduceerd vlees, groente, fruit en zuivel voorzien. Dan hadden ze iets te eisen, nu het te laat is, klinken die eisen vals en misplaatst.
Als de overheid niet eerlijk is, wie dan wel?
Ik denk dan iedereen van mijn generatie altijd het idee heeft gehad dat de Nederland vanzelfsprekend een democratische rechtsorde heeft. Dat de overheid waakt over de belangen van de burger. Maar die belangen worden uitbesteedt aan mensen en organisaties die dat óf niet weten óf daar geen belang aan hechten. De rekening van al die ingehuurde adviseurs en consultants is hoog. Financieel (de belastingbetaler schokt) en moreel (geen vertrouwen van burgers).
Dit stukje had ik zaterdag willen plaatsen, maar nu heb ik toch het interview met Herman Tjeenk Willink in Buitenhof terug gekeken. Hij zegt het met zoveel woorden: de politiek oefent haar functie niet uit. De politiek zou moeten bepalen wat het algemeen belang vereist en ambtenaren zouden op eigen kennis en gezag moeten kunnen beoordelen wat wel en niet uitvoerbaar is.
Dat gebeurt dus niet bij het landbouwakkoord, dat wordt oeverloos overleg zonder visie. Grote kans op dode letters.
De politiek oefent zijn eigenlijke functie niet uit: elke keer opnieuw bepalen wat het algemeen belang vereist. Dat doe je door een visie te ontwikkelen. De gedachte dat het bij elkaar brengen van alle belanghebbenden via een moesjawara wel tot beleid zal leiden, dat is een vrij armetierige invulling van de politieke functie
Herman Tjeenk Willink
Nog een update. Marc Chavannes maakt in zijn Politiek Dagboek bij De Correspondent vrijwel dezelfde analyse. Het recept van Rutte lost niets op en staat al 12 jaar doorlopend op repeat.
Nogmaals, deze discussie gaat verder dan de landbouwsector, die gaat over Nederland en Europa. En het klimaat is van de hele wereld. En die gaat ook over het landbouwgif en uitstoot van alle industrie. Pas daar bijvoorbeeld eens het voorzorgsprincipe op toe: als je niet weet wat je doet of veroorzaakt, doe het dan niet!
Pas als politiek en bestuur buiten de economie en economische belangen kan denken, zouden ze weer aan moreel vertrouwen en leiderschap kunnen winnen, denkt Willink. Zoals bij de excuses over het slavernijverleden. (Nu ging dat ook niet erg stijlvol, maar vooruit.)
Vogelgriepepidemie in volle gang
Goed dat in voornoemde podcast ook het boek Silent Spring (1962) even wordt genoemd. Dat boek van Rachel Carson voorspelde in mijn geboortejaar dat door het gebruik van landbouwgif DDT er eens een stille of dode lente zou kunnen aankomen. Door alle dode natuur geen vogel te horen.
Ach, dat landbouwakkoord: ik heb liever dode letters dan dode vogels.
Omdat het morele gelijk van het verzet tegen de fossiele industrie en de grote vervuilers niet in de politiek is te verkrijgen, kies ik voor burgerlijke ongehoorzaamheid en ga ik op 27 mei protesteren met Extinction Rebellion NL.