Vrijdagmiddag 10 juni vatte de website van de NOS even het falende systeem van de intensieve veehouderij samen. De plannen om stikstofkwestie aan te pakken en het ruimen van eenden vanwege vogelgriep.
Links in het screenshot hierboven de aanpak van de stikstofuitstoot in de Nederlandse veehouderij, de langverwachte kogel door de kerk. Opeens is er visie toe te schrijven aan een kabinet Rutte en het is gelijk hommeles.
En rechts opnieuw de soort van massamoord waar we onder het mom van ‘ruimen’ aan gewend zijn geraakt. Tienduizenden eenden door de gehaktmolen vanwege vogelgriep, omdat vaccinatie leidt tot een exportverbod.
Laat ik beginnen met de gevreesde kaart van ons gave landje te tonen. De kaart die de boeren al zouden moeten kennen. Al die gespeelde verontwaardiging is ongeloofwaardig geworden.
Laat ik nog een visualisatie plaatsen, die het probleem Europees ook aardig weergeeft. Het komt uit de documentaire Europa, een continent op zijn kop (Arte, uitzending 17 juni) waar ik via Twitter op gewezen werd. Een vergelijkbaar plaatje is beschikbaar voor kippen.
Zien we hier de Alpen in Nederland? Nee, het is de veedichtheid weergegeven door de hoogte te laten zien. Kapot!
De belangen zijn te groot om te veranderen: kapot
Laten we vaststellen dat het romantische frame dat rondom de boer is opgetrokken door best goed werkt. De boer en het platteland zijn eigenlijk al natuur, ze zorgen voor ons voedsel en ze zijn economisch van groot belang. In werkelijkheid gaat het om de belangen van de agro-industrie (zoals A-ware, De Heus en VanDrie) , de boer is een middel om hun verdienmodel overeind te houden.
De boer zelf wijst steeds naar de overheid als boosdoener, maar de overheid is een buffer om de samenleving te helpen bij problemen die niet worden opgelost. Het bedrijfsleven lost in het algemeen geen problemen op die geld kosten en niets opleveren. Als de neoliberale agenda iets heeft duidelijk gemaakt, dan dat. Kapot!
Doordat de politiek zogenaamd wel de natuur – en milieuproblemen wilde aanpakken, zijn er vele onmogelijke regels bedacht. Daar werden boeren terecht gek van, dat was bijna niet te doen. Melkquota, fosfaatboekhouding, omgaan met mestoverschotten en uitstoot.
Terwijl de enige uitweg steeds leek te zijn: meer productie, meer technologie, meer land per boerderij. Althans voor de industriële boerenbedrijven, die zich nu scharen achter de Farmers Defense Force. Kapot!
Maar echt handhaven deed de politiek niet. Daar was toch echt een rechterlijke uitspraak voor nodig,
Stil drama
Helaas gaat het drama verder dan alleen een stikstofprobleem. Allereerst het boerenbestaan zelf. Dat er een televisieprogramma nodig lijkt te zijn om boeren aan een relatie te helpen, is op zich al geen reclame. Al vet Yvon Jaspers nog zo geil haar handen in met uierzalf om de partijen voor te masseren.
Er is ook het stille en verzwegen drama van de schulden, de eenzaamheid, het zwoegen en de uitzichtloosheid. Als je geen opvolging hebt, geen relatie en wel enorme schulden bij de bank of toeleveranciers, dan liggen ongeluk en depressies op de loer. In 2014 schreef Lizzy van Leeuwen daarover een boek: De hanebalken – zelfmoord op het platteland*.
De nuchtere boer bestaat niet, de gemoedsrust is vaak ver te zoeken. Kapot!
Onzichtbaar, maar kapot
Het drama gaat ook om het eveneens onzichtbare probleem van waterkwaliteit en indirect om gezondheid. Het gaat ook direct om gezondheid door de die dichtheid en grote aantallen dieren. Stankoverlast door de vele varkensstallen, Q-koorts en COPD door enorme geitenhouderijen. Verder is het wachten op de verspreiding van een dodelijke of hevig ziekmakende virusvariant.
Tegelijk is alle logistiek die komt kijken bij de vee- en vleessector bij het grotere publiek langzamerhand ook in beeld gekomen. Dt enorme gesleep met levende dieren over grote afstanden. Met name door media en actievoerders onder de aandacht gebracht, niet door de sector. ‘Kom lekker werken bij het varkenstransport!’ Dacht het niet.
Afgelopen week liet EenVandaag nog een reportage zien over hoe vrachtwagens vol kalveren naar Nederland worden gebracht om hier te worden vetgemest. Na de slacht gaat het vlees weer naar andere landen, maar de pies en de stront van die dieren blijft hier wel achter. Dat is met technologie niet op te lossen, Sjakie! Je LTO-boeltje is kapot.
Had ik het over visie en Mark Rutte? Heeft-ie zijn record al? Dan mag die weg hoor.
Het is intussen te hopen dat Christine van der Wal (VVD), minister voor Natuur en Stikstof, haar rug recht houdt. Voorlopig is het probleem over de bestuurlijke schutting gewipt, naar de Provincies.
De tijd dat de kool en de geit gespaard kunnen worden, lijkt echter voorbij. Moge de feiten spreken, maar troost de boeren. Laten we niet te vroeg juichen. De intensieve veehouderij is dan wel kapot, de lobby erachter nog niet. En dat zijn de echte boeven.
Stikstof – De sluipende effecten op natuur en gezondheid
door Jan Willem Erisman, Wim de Vries e.a.
Uitgeverij Blooming
Voor €12,50 lees je alles over de wetenschappelijke bevindingen van de stikstofuitstoot in Nederland.
*Noot: link naar gesprek met Lizzy van Leeuwen in VPRO’s Boeken (met de betreurde Wim Brands)
