Dat het Pasen is, zullen we weten in Amsterdam. Vandaag is het enorm druk in de stad, hordes buitenlandse toeristen trekken door de binnenstad. Niet alleen door het vertrek van V&D veranderd het winkelaanbod in het centrum. Sinds vorig jaar heeft het fenomeen van de Ice Bakery en verwante ijs- en wafelwinkels een enorme vlucht genomen en lijkt de binnenstad een groot uithangbord voor Nutella. Een donker smeersel met een donkere kant.
Gezellig druk is het allang niet meer. Op de fiets dien je als inwoner ernstig rekening te houden met groepen op huurfietsen. Je anticipeert, je ziet de nummers op achterspatborden en je weet genoeg. Slingerende Italiaanse hipsters, Duitse bedrijfsuitjes en busladingen Chinezen op de Prins Hendrikkade. Of naar gevels gapende mensen die vergeten dat ze op de openbare weg lopen.
Meestal blijf ik beleefd, wat niet altijd opgaat voor andere fietsende Amsterdammers. Ook geheven middelvingers en internationale verwensingen vang je op. We spreken onze talen.
De internationale zoetekauw
Maar waar komen die Ice Bakery en aanverwante wafelbakkers nou vandaan? Lijkt me nauwelijks iets typisch Amsterdams. Dat hebben we aan conceptbedenker Roberto Fava te danken. Hoe help je een ijswinkel de winter door? Door het te combineren met een bakkerij en veel Nutella. Kennelijk.
Vorig jaar kreeg de Ice Bakery 250 franchiseverzoeken, volgens de website FranchisePlus, want er is geld mee te verdienen. In september meldde Het Parool dat er wel twee tot drie winkels per week bijkomen. Een bizarre groei waarover veel bewoners hun beklag deden, maar waar juridisch weinig of slechts traag iets tegen te doen valt, onderkende de bezorgde stadsdeelvoorzitter Boudewijn Oranje.
De winkels worden vooral door toeristen bezocht te worden, lijkt het, niet door Amsterdammers. Op websites als Tripadvisor en Yelp gaan in ieder geval kritische en jubelende recensies de ronde voor de internationale zoetekauw.
Ga voor je gezond
Wellicht is de populariteit enigszins in toom te houden door betere informatie over het gebodene, met name de ruimhartig gebruikte Nutella. Vorig jaar ontdekte ik het bestaan van een documentaire van Mehmet Ülger en Astrid van Unen: Zara, kind van het seizoen (2011). Het verhaal achter de hazelnoten in de Nutella is namelijk vrij ontnuchterend.
De hazelnoten in Nutella komen uit Turkije en worden geplukt door kinderhanden. Het land is de grootste producent van deze noten. De Turkse overheid en de bedrijven die de noten afnemen, zeggen tegen de kinderarbeid te zijn die ze tegelijkertijd laten bestaan. De kinderen maken intussen werkdagen van soms 11 uur voor €1 per uur.
Met alle Syrische vluchtelingen die momenteel in Turkije zijn, lijkt het me niet ondenkbaar dat die inmiddels een concurrerend tarief accepteren. De slavernij is nog lang niet verslagen.
Of dat onze dappere conceptbedenker Robert Fava of zijn opdrachtgever uit zijn slaap houdt, is de vraag. En kan de mensheid zonder Nutella? Ik gelukkig wel.
Bij EenVandaag is in 2011 een verkorte versie van deze documentaire uitgezonden.
Update: Eind 2017 is Mehmet Ülger veel te jong overleden.
Jhein Lohman
De fabrieken zijn volledig geautomatiseerd, dus zonder werknemers die er hun inkomen kunnen verdienen. De winst gaat naar een paar rijke aandeelhouders, niet naar mensen die er met hun gezinnen van kunnen leven. Zodra die bomenpluk door robots kan worden gedaan is het over met de kinderarbeid en slavernij. Dan verdienen de mensen, arm of niet, helemaal niets meer. Maar de wet wordt netjes gehandhaafd. #schizociety