Deze week viel een flink rapport op de mat. Bij Urgenda stelden ze zich de vraag: Hoe zou een duurzaam Nederlands landbouw- en voedselsysteem eruit kunnen zien?
Of rapport? Dat klinkt als iets dat door bestuurders onder in de la kan worden gestopt. Nee, het is ‘een kwantitatief toekomstscenario voor 2030-2035 met behulp van het Agri-food-nature Transition Model (ATM).’ Een grondig onderzocht scenario mag ik wel zeggen. Landinzicht heet het.
Vaak erger ik me aan mensen die zich beklagen over zowel ‘links’ als ‘de politiek’. Alles wat mis gaat komt òf door ‘links’ òf door ‘de politiek’. Maar feiten tellen niet meer, het zijn gevoelens en emoties die tot feit worden verheven. En dat is lastig discussiëren.
Feiten zijn namelijk dat rechts al heel lang de politieke koers bepaald en dat links een beperkt antwoord heeft. Of op feiten gaan hameren, die niet gelooft of vertrouwd worden. Een flink deel van de Nederlandse bevolking heeft op een geblondeerde fascist gestemd die de democratische orde nog verder poogt te vernielen dan voorgaande kabinetten. Heeft-ie misschien wel geleerd van Joseph Goebbels, die wist er ook wel raad mee.
De conservatieve en neoliberale krachten hebben in ieder geval ruimte gemaakt voor extreem-rechts, onder meer door de overheid uit te hollen en slecht naar burgers te luisteren.
Het is helaas een internationale trend. Het gaat niet goed met democratische landen en bewegingen wereldwijd. Autocraten en openlijke fascisten rukken op onder het mom van nationalisme en strijd tegen de lhbtq-waarden. Maar ook de gevaren van klimaatverandering, mensenrechten en bescherming van de natuur moeten het ontgelden.
Voedsel als machtsinstrument
Toch, de grote landen kijken wel degelijk verder. Mogelijke schaarste van voedsel kan het leven verregaand ontwrichten, opstanden veroorzaken. De corporate graaiers hebben rust nodig om de boel te plunderen. Dat zag ik terug in de documentaire The Grab. Gabriela Cowperthwaite maakte een verontrustende documentaire die laat zien hoe grote landen als de Verenigde Staten, China en Rusland, enigszins op de achtergrond, controle proberen te krijgen over voedsel en water.
Het één niet zonder het ander. Zoals blijkt uit voorbeelden uit Saoudi-Arabië, dat zijn eigen waterreserves volkomen heeft opgesoupeerd. Met hun oliegeld plunderen ze de wereld in Azië en Afrika op zoek naar voer voor eigen vee en zuivelindustrie.
Onderzoeksjournalist Nathan Halverson ziet het voor het eerst gebeuren na de verkoop van een mega varkensvlees bedrijf in de VS aan viavia… China. Opeens is de opbrengst van 1 op de 4 Amerikaanse varkens voor een Chinees bedrijf.
Je gaat het pas zien als je het doorhebt.
Johan Cruijff
De strijd om voedsel en water gaat zover dat grote Amerikaanse bedrijven in zee gaan met huurlingenuitzendbureau Blackwater en de oprichter daarvan, Eric Prince, duikt overal op. In bijvoorbeeld Zambia blijken er zulke rechtstreekse politieke lijntjes te lopen dat het onderzoekscollectief van Halverson de toegang tot het land wordt ontzegd.
Uiteindelijk is de documentaire een pleidooi voor kleine boeren en lokale landbouw, die zorgen voor het meeste voedsel en van goede kwaliteit. Maar precies die groep producenten wordt zo niet dwarsgezeten, dan gewoonweg van hun land gejaagd of vermoord. Van de Unilevers, Bayers (Monsanto) en Nestlé’s van deze wereld moeten we het echt niet hebben voor gezond voedsel.
Voedsel voor alle mensen
Intussen krijgen we het in ons eigen land ook niet lekker voor elkaar. Het grote bedrijfsleven en de economie krijgen voorrang boven mensen, gezondheid en natuur. Met huidige kabinet is het opnieuw niet de verwachting dat het opschiet, sterker, er gebeurt eigenlijk niets.
Wat heeft iedereen toch tegen Dick Schoof? Die man doet toch niets.
Aldus een ingezonden brief in de Volkskrant.
Intussen wordt in Nederland ook verkondigd dat we niet zonder de industriële landbouw kunnen. Dat het anders moet en dat er vaak meer overeenkomsten zijn dan verschillen tussen de meeste agrarische spelers, werd onlangs nog eens duidelijk. Bij de serie Landbouwtafels die in de Balie werden georganiseerd, kwam dat – met alle verschillen – goed naar voren.
Ondanks schijnheilig geprevel van Ruud Tijssens (Agrifirm, veevoerhandelaar) om ‘de boer heel te houden’. Ondanks de stuitende leeghoofdigheid van Cor Pierik (BBB) over de toekomst van de landbouw en gelul over ‘indrukwekkende innovaties’.
Nee, het werkstuk van professor Imke de Boer (Wat we gemeen hebben – een analyse van voedselvisies in het veld) vond tot genoegen van Kees Vendrik, voorzitter van het Nationaal Klimaat Platform, best veel instemming. Het leek de professor een goed idee om met die gesteunde plannen gelijk maar te beginnen.
En nu dus het uitvoerbare toekomstscenario van Urgenda: landinzicht. Het is een flink pak papier en ik ga het zeker lezen. In onderstaande animatie hebben ze het mooi samengevat:
Stand houden
Het valt niet mee om dezer dagen een beetje vrolijk te blijven. Van meerdere kanten hoor ik dat mensen wat gedeprimeerd raken van al die negativiteit, van al die idiote plannen die bij ‘flooding the zone’ schijnen te horen. Mensen sluiten de luiken, kijken geen nieuws meer.
Onlangs werd ik via de nieuwsbrief van David Byrne, de zanger van de Talking Heads, gewezen op de door hem opgerichte website Reasons to be Cheerful. Op die site gebeurt het tegenovergestelde van wat de Trump-regering doet, want dat andere Amerika is natuurlijk niet zomaar verdwenen.
Diversity, equity and inclusion (DEI) are top priorities for Reasons to be Cheerful.
Als tegenhanger van al dat deprimerend gesodemieter van die Rooie Biet uit Queens met zijn rijke vrienden, is het prettig deze vrolijke website te bezoeken. Een vorm van tegengif tegen de afbraak, rancune en haat, die we hier ten lande ook genoeg horen en zien. Met opwekkende verhalen over cultuur, gezond voedsel, maar ook economie en tech.
Om je eigen liefde voor je land te stutten en het verzet te voeden, zou ik je het lezen van Een hogere liefde aanbevelen. Een dun boekje met vier schitterende brieven van Albert Camus aan een fictieve Duitse vriend die nazi is geworden en hem (de Fransen) verwijt niet van zijn land te houden.
En echte innovatie voor essentiële landbouw zag ik hier: Ice stupas of the Ladakh desert: an ingenious solution to water scarcity Een manier om water te bewaren in een moeilijke situatie.
Een idee geboren in de Ladakh gemeenschap in het noorden van India, de gemeenschap die Helena Norberg-Hodge – uit een eerder blog – inspireerde voor haar pleidooi voor lokale economieën met eigen voedselvoorziening.
