Nederland moet bestuurd worden, zeggen ze. Maar hoe dan? Nu er voorlopig geen regering is, lijkt het gevoel van urgentie voor een missionaire regering af te nemen. En dan? Nog 4 jaar geknoei van Mark Rutte en consorten, wie zit daar op te wachten?
Nog 4 jaar zonder visie op een toekomst voor Nederland en de wereld? Of gaat D66 nog iets moois afdwingen?
Vandaar dat ik deze zomer een paar boeken ga lezen met een politiek verhaal en een visie. Zodat ik vrijuit kan kankeren op de gevolgen en hoofdrolspelers van het neoliberale drama, maar wel naar alternatieven kan wijzen of kan propageren.
Pandemocratie
Laat ik beginnen met het startpunt van mijn overigens korte lijstje. Aangezien ik met podcasts bezig ben, volg ik er meerdere met enige regelmaat, maar toch. In de podcast Goede Gesprekken * spreekt Lex Bohlmeijer met filosoof en socioloog Willem Schinkel.
In dat gesprek vertelt Schinkel over zijn nieuwe boek Pandemocratie (voorjaar 2021). Schinkel pleit voor een uitbreiding van de democratie voorbij de grenzen van de natiestaten en soorten leven, want alles dat leeft moet democratisch vertegenwoordigd worden.
“In de pandemocratie is heel (pan) de demos van het leven op Aarde aanwezig, ” las ik al. Bij de vorige verkiezingen steunde hij de partij Bij1.
Als je fundamentele vragen stelt word je meteen buiten de politieke discussie geplaatst. Waarom zeggen wij dat we een democratie hebben, terwijl alles wat met economie te maken heeft erbuiten valt? Er is geen economische democratisering.
Willem Schinkel
De titel van het essay slaat dus niet op de pandemie, maar het gaat er deels wel over. Want kapitalisme veroorzaakt pandemieën is het betoog van Schinkel, die er met argumenten en bronnen hard ingaat. Zo is de aanpak van de pandemie door huidige regering een voorbeeld van necropolitiek, een bewuste keuze voor de dood van mensen omwille van de economie. Dat belooft wat, pittig spul.
Mission Economy
De mannen van het boek Fantoomgroei zijn een behartenswaardige podcast begonnen. Vanwege de vakanties hebben Sander Heijne en Hendrik Noten een reeks over voor hen inspirerende boeken gemaakt. Daarom bespreken ze onder meer Mission Economy – A Moonshot Guide to Changing Capitalism van econoom Mariana Mazzucato.
Zij wast de neoliberale economen de oren, maar pleit nog wel voor een vorm van kapitalisme. Dat is dan wel een situatie waarin de overheid een bepalende waarde en een creatieve kracht is in maatschappij en economie.
Daarvoor is een het formuleren van een Grote Missie belangrijk om de hele mensheid mee te krijgen aan het ideaal te werken. Ze vergelijkt het met de belofte van John F. Kennedy (1961) dat er binnen 10 jaar een man op de maan zou staan (dat werd 1969).
De Fundamenten
Dat de corona- en de klimaatcrises laten zien dat het anders moet, is voor schrijver, dichter en acteur Ramsey Nasr aanleiding geweest om De Fundamenten te schrijven. Aan de hand van een aantal kunstenaars wil hij de mensen laten inzien dat ze op een andere manier naar hun bestaan en geluk zullen moeten kijken.
Eerder roerde Nasr zich eerder ferm in het debat over de plaats van cultuur in Nederland. Onder de opeenvolgende regeringen van Mark Rutte en de VVD (en daarvoor het CDA) is de culturele sector, net als de zorg, het onderwijs en andere publieke dienstverlening veronachtzaamd, uitgehold of kapot bezuinigd. Remember Halve Zoolstra!
Of Nasr in een podcast terecht is gekomen, weet ik niet. Wel is hij te gast geweest bij Radio 1.
Alles wat met sterfelijkheid en kwetsbaarheid te maken heeft, is de afgelopen jaren geassocieerd met falen en dat heeft onze fundamenten ondergraven. Je ziet dat in de maatschappelijke onrust die er nu ook heerst.
Ramsey Nasr
Verder ben ik bezig in De kunst van Kaizen door Robert Maurer, omdat ik ook ‘aan mezelf moet werken’. Kern van het verhaal is dat je verandering het beste kan doorvoeren in kleine stapjes en je die kleine succesjes moet verwelkomen.
Verder ben ik benieuwd naar De genocidefax, het boekenweekessay van Roxane van Iperen. En als boze, broze en witte man kijk ik uit naar Klifi van Adriaan van Dis.
* Deze podcast wordt gemaakt via De Correspondent, die – #tip – een eigen podcast app hebben.
