Deze week kreeg ik de gegevens binnen om digitaal te stemmen voor de nieuwe voorzitter van de FNV. Beide kandidaten willen aan de slag met de broodnodige hervorming van de arbeidsmarkt. Ook een belangrijk onderwerp voor de landelijke verkiezingen, zou je zeggen.
Dat valt helaas nog te bezien. Deze scepsis hoorde ik ook terug in de podcast Fantoomgroei van Sander Heijne en Hendrik Noten. Inderdaad van het gelijknamige boek waarover ik eerder schreef.
Aanleiding om het onderwerp arbeidsmarkt te bespreken in hun podcast is de stilte rond het rapport van de Commissie-Borstlap. In januari vorig jaar verscheen hun onderzoek naar de Nederlandse arbeidsmarkt. In het rapport ‘In wat voor land willen wij werken?’ wordt bekeken of de regels rondom werk ‘nog leiden tot de gewenste uitkomsten, voor werkenden, bedrijven en de samenleving als geheel’.
Niet dus. Commissievoorzitter Hans Borstlap (CDA) sprak tijdens de presentatie stevige woorden:
Onze welvaart gaat eraan als we niets doen aan de arbeidsmarkt.
Belangrijke punten in het onderzoek zijn de flexibilisering van de arbeidsmarkt en de hoogte van het minimumloon. Dat zijn niet alleen speerpunten voor de vakbond, maar ook van het onderzoek en nu dus van de politiek.
Maar het debat over deze onderwerpen is volledig weggedrukt door de coronaperikelen van het land. Niet vreemd misschien en het komt sommige partijen wel goed uit, vermoed ik. Niet sexy, saai, daar kun je niet mee scoren bij kiezers.
Verhoog het minimumloon
Overigens gaan steeds meer stemmen op voor het verhogen van het minimumloon en zijn er voldoende aanwijzingen om niet te vrezen voor economische neergang. Die €9,72 per uur voor 21 jaar en ouder is te weinig om een normaal leven te leiden. Vandaar dat de FNV een actie voert om dat te verhogen naar ten minste €14.
Een aantal partijen steunt dat, de VVD en het CDA niet. Een extra reden voor hen om daar tegen te zijn, is waarschijnlijk de koppeling van het minimumloon aan de uitkeringen. En zeker een bijstandsuitkering staat gelijk aan eigen schuld in de hardvochtige ogen van deze partijen.
Een bijstandsuitkering is van een recht, een straf geworden. Afknijpen moet mensen een ‘incentive’ geven te gaan werken. Dat klopt al minimaal 20 jaar niet, maar dat schijnt niet uit te maken. Dat die banen er niet zijn, dondert ook niet. Minstens even zo lang zijn die uitkeringen niet geïndexeerd. Gaten worden enigszins gedicht met… toeslagen.
Overigens is met een verhoging van het minimumloon het leed nog niet geleden door alle nulurencontracten en flexibele constructies met zzp’ers. Zoveel mensen die een minimumloon krijgen zijn er niet eens. De verhoging is betaalbaar en zou 2 miljoen werkende mensen helpen, aldus de FNV.
Overheid heeft meerdere crisissen te bestrijden
De huidige coronacrisis legt de gevoeligheden van het neoliberale denken bloot. De bejubelde private sector houdt onmiddellijk de hand op bij tegenwind als deze crisis. Dat is ook niet erg, want de private sector doet alleen wat lonend is. Daarom gaat het mis in kinderopvang en zorg, dat zijn geen bedrijven en al helemaal niet geschikt voor aandeelhouders en durfkapitalisten.
Daarom is een sterke overheid nodig, met belastinginkomsten van bedrijven en multinationals die profiteren van een stabiele en democratische staat.
Dus de onbekookte reacties van politici op de straffen van relschoppers bij het invoeren van de avondklok zijn onterecht. Nota bene CDA’er Van Dam (van het rapport over de toeslagenaffaire) vond dat taakstraffen niet passend waren voor deze relschoppers: opsluiten dat tuig! En de premier had ook geen zin in ‘sociologische verklaringen over een mislukte jeugd’.
En juist de onbesuisde roep om fraudebestrijding door media en politiek na de zogeheten Bulgarenfraude in 2010 (voor een ‘schijntje’ van 3 miljoen) heeft gezorgd voor de onwaarschijnlijk harde aanpak van ouders, jarenlang, respectloos en ontwrichtend voor hun levens.
We hadden toch een scheiding der machten? Anti-taakstraffenwet? Belachelijk.
De rol van politici moet nog worden bekeken, maar een fraai plaatje gaat dat niet worden. Bijna alle politieke partijen hebben de afgelopen 20 jaar meegedaan of niets gedaan of kunnen doen aan de afbraak van de overheid.
In het essay Tegen de uitholling legt Herman Tjeenk Willink glashelder uit hoe politiek en overheid zelf de democratische rechtsorde heeft ondermijnd. Als alles moet wijken voor de mythe van de ‘BV Nederland’, er bezuinigd wordt op kerntaken van de overheid en marktwerking alle problemen moet oplossen, dat kun je bestuurlijke en persoonlijke drama’s verwachten.
En verdomd, daar zijn ze: privatisering van de zorg (en jeugdzorg en ggz), bijzonder onderwijs, sociaal beleid en armoede, uitkleden publieke voorzieningen en meerdere controlerende taken. Misschien is het meest schokkende aan de Toeslagenaffaire het feit dat het zo mis ging op alle niveaus van de Nederlandse rechtsstaat.
Giftige mix
Toeslagen voor kinderopvang zou een saai onderwerp moeten zijn, maar die kwestie brengt inmiddels een enorme bestuurscrisis aan het licht. Gaat politiek en bestuurlijk Nederland ten gronde aan wat columnist Sheila Sitalsing een ‘giftige mix van bezuinigingen en techno-optimisme’ noemde? Een zelfgemaakt zinkgat.
In dat zogenaamd nuchtere Nederland slaat de pendel soms door naar een uiterste stand en blijft daar iets te lang hangen. Dat nuchtere Nederland werd maandag 3 februari opgeschrikt door een snoeiharde, maar treffende analyse van de Belgische schrijver Tom Lanoye in Humo.
De titel ‘De afbraak die de relschoppers aanrichten, is klein bier vergeleken met de afbraak onder Rutte‘ zegt genoeg. Hoon en toch vooral instemming waren zijn deel. Het gaat over de uitholling en afbraak van de overheid door de opeenvolgende kabinetten Rutte. Hoewel het tegelijk een liefdesverklaring aan Nederland is, aldus Lanoye op Radio 1.
Het is in Nederland zover gekomen dat polderen piepelen is geworden.
Tom Lanoye in het radiogesprek
Volgend een recente peiling van EenVandaag over integriteit van associeert 42% van de ondervraagden de VVD met gesjoemel. Slechts 33% van de VVD-stemmers vindt integriteit een belangrijke zaak. De lijst van partijen met de meeste integriteitskwesties wordt in 2020 eens niet door de VVD aangevoerd, maar door het CDA.
Wat weten we zeker? Dat een stem op Mark of Wobke in ieder geval een stem zal zijn voor meer armoede en ongelijkheid. En waarschijnlijk voor een dichtgetimmerd regeerakkoord, zodat er opnieuw niets fundamenteels aan de stikstofcrisis en de industriële landbouw veranderd, te weinig aandacht zal zijn voor verduurzaming en groene werken, te weinig voor natuur en cultuur.
Daarvoor is visie nodig en dat vindt filiaalhouder Rutte helemaal niet nodig. En hij zal blijven lachen.
