In Nederland wordt interessante, mooie en ontroerende radio gemaakt. Dat hoor je alleen meestal niet meer via de radio. Je kunt het voornamelijk online vinden, via streaming audio of als podcasts. Lees mijn pleidooi om te gaan luisteren en bekijk mijn favoriete links.
Een relatief kleine – maar groeiende – groep radiomakers, niet zelden freelance verbonden aan de VPRO of de NTR, legt er hart en ziel in.
Als radio- en nieuwsliefhebber kom je nog maar zelden aan je trekken als je naar NPO Radio 1 luistert. Luistercijfers zijn belangrijker dan diepgang, een Haagse keutel gaat voor opmerkelijke of verrassende menselijke verhalen.
Met name overdag wordt het nieuws in drie blokken min of meer herhaalt. Reportages zijn tot een minimum beperkt, live schakelen is leuker dan inhoud (dus kort en onbeduidend) en experimenten zijn verboden. De interessante radio (die er dus wel is) hoor je aan de randen van de nacht of als je inderdaad op één oor ligt.
Onder radiomakers is deze kritiek veel te horen. Micha Wertheim vatte dit goed samen in een stuk voor de Volkskrant eind vorig jaar*. Voor luistergenot moet je bij podcasts zijn, stelde hij, waaronder ook Echt Gebeurd gerekend mag worden. In deze serie podcasts, mede onder zijn redactie, vertellen mensen verhalen die ze zelf hebben meegemaakt.
Online wordt er gelukkig een hoop goedgemaakt. De hardcore radiofans zullen het wel weten, maar wat mij betreft mag een groter publiek kennismaken met deze vorm van radioverhalen. Want dat zijn het: verhalen, die soms als documentaire, soms als fictie of soms als hoorspel tot je komen.
Overpeinzingen in geluid
Gisteren bezocht ik de première van het live hoorspel, Time of Transition, gemaakt door Bert Kommerij. Het is deel twee van een drieluik. DATE, een Tinder opera (2015) was het eerste deel, deel drie volgt nog. Beiden zijn het performances en hoorspelen zijn tot stand gekomen in samenwerking met muziekcollectief Monoták.
Kommerij schreef het naar aanleiding van een artikel van Pakhuis de Zwijger over het Nederlandse voorzitterschap van de Europese Unie. In het hoorspel laat hij de grote woorden over politieke visies en kwesties (vluchtelingen) gelijk opgaan met de invloeden van de zwangerschap van zangeres Anat Spiegel van Monotåk.
De stemmen en de compositie maken er meditatief geluidsbeeld van dat tot overpeinzingen leidt. Wat betekenen die Europese idealen terwijl er kinderen verdrinken? Welke invloed heeft dat op een aanstaande moeder die een veilige toekomst wil voor haar ongeborene?
Binnenkort wordt van Time of Transition een studio-opname gemaakt die op – niet nader genoemd tijdstip – door Radio 1 zal worden uitgezonden.
Exemplarische radio
Het was deze week even nieuws. Geluid en vissen. Vanwege een studie naar de effecten van geluid onderwater (schepen en olieboringen) in de oceanen op vissen en andere fauna in de diepe, uitgestrekte wateren. Toevalligerwijs luisterde ik een paar weken terug naar de radiodocumentaire De stem der vissen. Hierin onderzoekt Marten Minkema ditzelfde fenomeen reeds in 2004. Prachtig werk.
Wat bij sommige producties ook opvalt, is dat ze tijdloos zijn. Via Parel Radio luisterde ik bijvoorbeeld naar Het hoofd van Ferdinand Cheval, van Bente Hamel in samenwerking met Spinvis. Dit gefictionaliseerde verhaal over deze Franse postbode, die in de 19e eeuw meer dan 30 jaar bouwde aan zijn Le Palais Idéal, zijn gedroomde paleis, is in 2002 gemaakt. Nog steeds goed, en letterlijk een theater van de geest.
Het paleis van Cheval staat er overigens ook nog, in Hauterives.
Ga dus eens lekker grasduinen door al die prachtige radioproducties. En ga luisteren!
Mijn favoriete links naar mooie radio
Podcast Luisteren.nl – Website waar oa. de podcasts Man met de microfoon, Parel Radio, Toendra, Plots en Echt Gebeurd zijn terug te vinden. Op Parel Radio kun je je eveneens via iTunes abonneren. Sommige podcasts zijn ook via Soundcloud te vinden. Er is inmiddels ook een app beschikbaar: PodNL.
2Doc.nl – website van de publieke omroep, waar zowel radio- als televisiedocumentaires zijn gearchiveerd. De link gaat naar RadioDoc, het enige verse uurtje radio per week, dat speciaal gewijd is aan radiodocs en bijzondere radioproducties, zondagavond tussen 21:00 en 22:00 uur.
Nooit meer slapen – Het nachtelijk live cultuurprogramma van de VPRO, van 0:00 tot 2:00 uur, ook als podcast terug te luisteren.
Brainwash radio – Programma van HUMAN op maandagavond van 20:30 tot 21:30 uur, “een poging de door de dagelijkse nieuws- en opinie-lawine overvolle hersens van de luisteraar een beetje schoner te spoelen. “
OVT – Onvoltooid Verleden Tijd is het programma over geschiedenis (VPRO), zondagochtend van 10:00 tot 12:00 uur.
Voor de betere onderzoeksjournalistiek op de radio kun je terecht bij Argos (VPRO) en Reporter Radio (KRO). Je kunt de ‘archiefband’ streaming terugluisteren, er is geen podcast, kennelijk teveel moeite.
*NB: artikel Micha Wertheim – Radio 1 serveert lauwe pap, voor echt luistergenot moet je bij podcasts zijn (de Volkskrant, 24 december 2015)
bertkommerij
Mooi Bart! Dankjewel.