Hoe lang kun je als bedrijf liegen tegen je aandeelhouders? Zo lang als zij er voordeel van hebben en het tolereren? Hoe lang kun je als overheid je burgers een oor aan naaien? Zo lang je het verzet klein genoeg kunt houden? Het lijkt erop dat Schiphol eindelijk moet inbinden.
Twee weken geleden publiceerde de Volkskrant over een onderzoek over de gevolgen die het krimpen van de luchthaven zou hebben. Dat zou zogenaamd desastreus zijn. Groeien moet, vindt minister Cora van Nieuwenhuizen van de zelfgenoegzame quasi-liberalen (VVD).
Dat er flink geld met de luchthaven wordt verdiend, dat weten we. Mogelijk dat ik er als inwoner van Amsterdam baat bij heb gehad. De Schiphol Group NV heeft als aandeelhouders de Nederlandse staat en de gemeentes Rotterdam en Amsterdam.
Te lang zijn de negatieve gevolgen van de immer groeiende luchthaven onder het tapijt geschoven. De landelijke overheid, ministeries en Tweede Kamer, hebben jarenlang gedaan alsof mainport Schiphol onmisbaar was voor de Nederlandse economie. Dat wordt nu weersproken door dit onderzoek.
Krimp is eigenlijk geen probleem
De Volkskrant onderzocht een krimp van het aantal vluchten van 20%. In plaats van verder groeien naar 540.000, de ministeriële natte droom, zouden we terug gaan naar 400.00 vluchten per jaar. Een getal dat volgens milieugroep MOB, gezien de werkelijk geldige vergunningen van Schiphol, ook reëel is.
Een substantiële krimp van de luchtvaart is omkleed met onzekerheden, voor Schiphol, KLM en de Nederlandse economie. Er bestaat dan ook geen precedent. Maar er is geen bewijs dat de economie onherstelbare schade oploopt bij een krimp met 100 duizend vluchten. Schiphol is geen motor van de economie, en de aanwezigheid van zo’n grote luchthaven is slechts één van de vele redenen voor bedrijven om zich hier te vestigen.
Wat als Schiphol zou krimpen? – de Volkskrant, 17 januari 2020
De conclusies zijn ontnuchterend. Schiphol is belangrijk voor Nederland, maar het is niet de motor van de economie. Krimp zal enig banenverlies betekenen, vooral nadelig voor de laagopgeleide functies. Van onherstelbare schade is geen sprake.
See, Fly, Die
Over schade gesproken. In de vele rapporten en beschouwingen waarin de loftrompet wordt gestoken over de luchthaven zijn de negatieve gevolgen van geluidshinder en milieuvervuiling niet meegenomen of werkelijk berekend.
Is het geen vliegbrevet van onvermogen dat Schiphol al 30 jaar niet goed kan berekenen wat de geluidshinder is? Nee, dat is strategische verhulling, nou vooruit, gebakken lucht verkopen. Daar wordt al jaren duur personeel voor ingehuurd.
Ook de milieuvervuiling, dat nu de stikstofcrisis wordt genoemd, heeft natuurlijk negatieve effecten gehad op de gezondheid van mensen. Maar over luchtkwaliteit en fijnstof is nooit al te ingewikkeld gedaan, ook niet door de landelijke overheid.
Onlangs verschenen er berichten dat Wright Electric in 2030 een electrisch passagiersvliegtuig (voor 150 mensen) zou kunnen leveren. Maar dat is een fabeltje, waar de vriendjes van Cora en andere fans van de luchtvaartindustrie graag in geloven.
Technisch gaat dat gewoon niet lukken en zeker niet op die termijn. De energiedichtheid in combinatie met het gewicht van kerosine laat zich niet zomaar vervangen door batterijen. Bovendien willen de maatschappijen met de huidige nieuwe toestellen nog zeker 20 jaar vliegen om hun investering terug te verdienen.
De passanten
We zijn in Nederland gezegend met goede journalistiek. Bij Follow The Money zitten ze ook bovenop Dossier Schiphol. Recent publiceerden ze hun bevindingen over het aantal vluchten, de overstappers en de inkomsten die daarmee binnenkomen.
Wel duidelijk is intussen dat er door Schiphol vooral wordt verdiend door de vliegtuigen met overstappers. Dat levert de Nederlandse economie nauwelijks, en zeker niet rechtstreeks, iets op.
Wat blijkt, het is van het grootste belang voor de KLM, de Siamese tweeling van Schiphol. Zonder die overstappers kan die luchtvaartmaatschappij niet al die internationale vluchten aanbieden. Dat doen zij dus echt niet voor de paar Nederlanders die ook wel eens meevliegen.
Bovendien worden die overstappers in de watten gelegd. De prijs die de luchthaven daarvoor vraagt, word doorberekend aan alle andere passagiers.
Om al die passanten vlekkeloos te laten overstappen, is bijvoorbeeld een bijzonder prijzig bagagetransportsysteem opgetuigd (investering € 800 miljoen). Alle passagiers betalen daar aan mee, maar de overstappers aanzienlijk minder.
Het meest opmerkelijke feit dat naar voren kwam in hun artikel was dat Schiphol verlies (€39 miljoen) maakt op hun business area Aviation. Daar is krimp geen probleem, omdat dat ruimschoots gecompenseerd wordt door andere activiteiten. Denk aan het parkeergeld, de winkels en het vastgoed.
En dat allemaal om het business model van KLM overeind te houden? De nationale trots is verworden tot een van de zwarte zwanen van de economie. Maar zoals vaker gebeurd, laten de ridders van de vrije markt zich graag sponsoren door belastingbetalers. (En ik heb de BTW-vrije kerosine nog niet genoemd.)
Dat is die beroemde VOC-mentaliteit.
