Een eeuwig thema: illusie en werkelijkheid

Afgelopen vrijdagavond was ik in het Van Gogh Museum voor een speciale aflevering van Upload Cinema. De selectie van webvideo’s heette ditmaal Net echt en was al op maandag 1 november in bioscoop De Uitkijk te zien geweest.

De inspiratie kwam voort uit de tentoonstelling over naturalisme in het Van Gogh met als titel Illusie en werkelijkheid. Film, video en illusies, ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Net als fotografie en de naturalistische schilders.

Twee jaar geleden schreef ik een stukje over Upload Cinema, een prachtig concept om internet video’s op het witte doek te vertonen. Langzamerhand heeft dat concept ook zijn potentie waargemaakt en zijn de programma’s intussen in 15 steden te zien. En als het lukt, gaat Upload Cinema in januari 2011 ook in Barcelona en Madrid van start.

De initiatiefnemers van Upload Cinema, Barbara de Wijn en Dagan Cohen, introduceerden op vrolijke wijze het programma, waarin opnieuw een Easter Egg verstopt zat, een video die niet in het rijtje thuis hoort. Vanwege het thema – Net echt – was dat dus extra moeilijk en werd door geen van de ongeveer 50 bezoekers geraden . De video’s zijn binnenkort terug te zien via de website van Upload Cinema, een aantal kun je bekijken via het weblog bij de tentoonstelling.

Indrukwekkende schilderijen

Nieuw was voor mij de vrijdagavond in het Van Gogh. Iedere vrijdag is het museum tot 22.00 uur open en heeft iets speciaals georganiseerd. Dus vanzelfsprekend ben ik ook na het Upload Cinema-programma even een rondje door het museum gelopen. Het is toch geweldig om de vaste collectie Van Gogh’s opnieuw te zien. Maar ook een snelle ronde door de tentoonstelling Illusie en werkelijkheid was zeer de moeite waard.

Het is indrukwekkend te zien hoe nauwgezet en bijna fotografisch de naturalistische schilders in de periode 1875-1918 te werk zijn gegaan. Ze zijn ook vaak imponerend door hun grootte. Dat levert dan wel vraag op of zij schilderden om te verbazen of te verwonderen, want het moralisme en de verontwaardiging – over armoede, uitbuiting en onrecht – druipen regelmatig van het schilderij.

Dat naturalisme heeft overigens ook bijzondere literatuur opgeleverd van met name Emile Zola en dat heeft weer geleid tot een schitterende speelfilm als La bête humaine (Jean Renoir, 1938). Andere tijden dus, maar wel fascinerend.