Al meer dan een jaar probeer ik een deeltijdbaan te vinden. Enige tijd heb ik via ondernemerbijstand (Bbz-regeling) mijzelf drijvende gehouden, maar dat is voorbij.
Met mijn bedrijf zit ik in een dichtbevolkte markt, de crisis helpt ook niet mee en ik maak als starter ongetwijfeld nog vele fouten. En daarnaast ben ik ook vader van twee opgroeiende tieners. Vandaar dat ik gemotiveerd ben er een baan bij te nemen. Maar welke werkgever wil mij met mijn 47 jaar nog hebben?
Een voorbeeld-dilemma van dit jaar. Ga ik reageren op de vacature assistent-vestigingsmanager (20 uur) bij Shakies? Binnen een ‘leuk team’ en vast een leuk mutsje op lekkere verse fruitdrankjes verkopen op het Amstelstation? Opleiding: niet vereist.
Ik heb het serieus overwogen, na alle afwijzingen op functies als communicatie medewerker, medewerker pr/voorlichting, tekstschrijver, (web)redacteur en vergelijkbare of andere vacatures. Als je al iets te horen krijgt, zoals een ontvangstbevestiging of een afwijzing.
Ik geef het toe. Een onweerstaanbaar cv kan ik niet laten zien. Mijn arbeidsverleden is een beetje een rommeltje. Mijn vormende jaren liggen in eind jaren ’70, begin jaren ’80. Beetje punk, wat dope, no future en veel ‘do-it-yourself’, kortom, ik was volwaardig lid van wat tijdens de kabinetten Lubbers (1982-1989) al de verloren generatie ging heten.
Maar ja, wat moet je met dat soort typeringen? De geschiedenis blijft toch de grote gehaktmolen waar niemand aan ontkomt. Er zijn mensen die spreken van verloren continenten, dus waar hebben we het over.
Vliegwiel
De langste tijd – 10 jaar – heb ik gewerkt voor wat tegenwoordig MUG Magazine heet. Als schrijvend journalist en later als radiomaker voor een wekelijks programma lag de focus op minima en de sociale sector. Daar had ik om meerdere redenen affiniteit mee en toen, en nu helaas weer, was ik ook zelf deel van dat onderwerp. Ik heb nog een uitkering gehad in een tijd dat je daar als alleenstaande van kon leven. Dat kun je tegenwoordig wel op je buik schrijven.
Dat het vergroten van de afstand tussen lonen en uitkeringen niet het gewenst effect had is ook af te leiden uit de toenemende dwang om werk te zoeken en te aanvaarden: de verplichting te solliciteren, sancties voor mensen die nalatig zijn, verplichte deelname aan reintegratieprojecten, de verplichting ook niet-passende arbeid te aanvaarden enzovoort.
Marcel van Dam op Joop.nl
In mijn tijd bij MUG heb ik, behalve een aantal cursussen gevolgd, ook veel werkervaring opgebouwd. Het lijkt bij al mijn sollicitaties geen enkele factor van belang te zijn, en te weinig diploma’s en mijn leeftijd helpen ook niet mee. Op het vliegwiel van de arbeidsmarkt zit ik in de buitenste ring, zo lijkt het, waar de hoge snelheid mij wil wegwerpen van het middelpunt, een baan die enige financiële zekerheid biedt.
Een bloemetje hoort erbij
Met belangstelling bekeek ik op 20 november de documentaire De Onrendabelen van Hans Heijnen en Marcel van Dam, een week later gevolgd door het ‘wetenschappelijk discussieprogramma’ Eigen schuld, dikke bult over de achterblijvers in de Nederlandse maatschappij.
In dat laatste programma trad ook Tof Thissen op, voormalig directeur van Divosa (vereniging van sociale dienst directeuren) en senator voor GroenLinks.
Thissen beschrijft in die uitzending de arbeidsmarkt als een doorgeslagen systeem om werk aan mensen te koppelen. In die volgorde, voeg ik er aan toe, want binnen het kapitalistisch systeem is werk een gunst en werkloosheid een vast gegeven. De beschaving van de kapitalistische maatschappij kan worden afgemeten aan hoe er met die werkloosheid wordt omgegaan.
Thissen, een realistische idealist, ziet meer in een systeem dat uitgaat van de kwaliteiten van individuele mensen. De eisen die de arbeidsmarkt vaak stelt, zijn voor velen onhaalbaar. Zeker voor hen die door gebrek aan scholing, door een nadelige achtergrond of afstamming (genen mogen weer in het Darwin-jaar) bij voorbaat kansloos lijken te zijn, zou dat idioot opschroeven van eisen moeten stoppen.
Dat leidt bijvoorbeeld tot bizarre verdringing, zozeer dat de gewone werklozen de ‘mensen met een functiebeperking’ vervangen in de sociale werkplaatsen. Want ja, productie draaien…
De menselijke maat
De menselijke maat zou leidend moeten zijn, aldus Thissen. Dat die verdwenen is, is hem een gruwel. Werd een werkloze ooit nog gezien als een slachtoffer van het systeem, tegenwoordig wordt hij meer als dader bekeken. Dader in de zin van profiteur, uitvreter van belastingcenten, werkschuw tuig.
Vandaar dat de heffe des volks (met baan) het geen enkel probleem vindt dat werklozen verplicht aan het werk worden gezet in participatiebanen, 20 uur verplicht werken voor je uitkering. Voor sommigen is dat wellicht zinvol, maar niettemin is de beoogde effectiviteit voor de hele groep – het vinden van een baan – omstreden.
Werk boven inkomen, een tegenprestatie bieden. maatschappelijk nuttig zijn. Stoere taal, politieke borsten worden opgezet, want die zijn slechts vier jaar houdbaar. Een duurzame visie op de arbeidsmarkt? Huh?
Taakstraf
In 2004 speelde dit ook al. Voor de website van MUG maakte ik toen een interview voor een webvideo met Ahmed Aboutaleb, destijds wethouder Sociale Zaken in Amsterdam. Eerste vraag: ‘Wat is het verschil tussen een uitkering en een taakstraf?’ Er volgde vanzelfsprekend de bekende riedel over werk boven inkomen.
Dat werk probeer ik intussen zelf te maken en te zoeken, maar serieuze werkgelegenheid komt van het bedrijfsleven. Terwijl de economie enig herstel laat zien, de bonussen bij de banken weer hun oude niveau hebben bereikt, gaat het aantal banen fors achteruit.
Vorige week kwam uit onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau naar voren dat werklozen van 55+ van ‘3 tot ruim 6 jaar’ bezig zijn met het vinden van een baan en dat ‘pogingen tot reïntegratie’ geen fluit helpen. In die periode worden ze al bijna 67, is dat even lekker doorwerken.
Intussen blijf ik solliciteren en wacht ik vooralsnog met bijstand aan te vragen. Behalve de ellendige procedure, waarin je gehele doopceel weer wordt gelicht, vrees ik de reïntegratiemaffia. Zeker in de bijstand wordt je dan een bedrijf opgedrongen met consulenten die je persoonlijk gaan helpen, die hun expertise van de markt voor je gaan inzetten en hun netwerk voor jou laten werken.
Nou, njet dus. Een vernederende, zinloze en kostbare declaratiemachine, dat is mijn ervaring als journalist. Over het verbrassen van belastingcenten gesproken.
Bart van Maanen
Omdat de ironie van mijn vertwijfelde opmerking over een ‘gewapende overval op de Wibra’ – inderdaad, een dieptreurige gedachte – verkeerd kan worden opgevat, heb ik hem geschrapt. Dat ik dat niet verzonnen heb, moge blijken uit deze zoekvraag via Google.