Hoe we achter de gedeelde voorliefde kwamen, kan ik niet meer goed terughalen. Nog half in de greep van de coronapandemie sprak ik in augustus 2021 met Rogier Proper af op zijn kantoor. Gevolg in 2025: de podcast Cinema Perdu.
Op 18 september ging de eerste aflevering van Cinema Perdu online. Het startpunt waren de verdwenen buurtbioscopen in Amsterdam. Rogier wilde er eigenlijk columns over gaan schrijven, ik had een podcast in gedachten. Dan moesten we in ieder geval spreken met Guus Luijters, de Amsterdamse schrijver, dichter en vertaler. Daar waren we het snel over eens.
Rogier en Guus kenden elkaar uit hun studententijd en hebben hun eigen geschiedenis met film en in de filmwereld. Luijters heeft als schrijver scenario’s gemaakt en met Nederlandse regisseurs gewerkt. Proper heeft eveneens als scenarioschrijver gewerkt en was hoofdredacteur van filmblad Skoop. Voor de VPRO Radio werkte hij, behalve als regisseur ook als personage (Jaap Knasterhuis en Inspecteur Falckenbosch), mee aan Ronflonflon, het legendarische radioprogramma van Wim T. Schippers.
De gesprekken met Guus
Als vrijwillig medewerker van Rialto maakte ik eind jaren 80 de bioscoop nog mee als Amsterdams Filmhuis Rialto. Doordat de stichting Amsterdams Filmhuis een nieuwe plek vond in de oude buurtbioscoop van de familie Dumée redde zij het wat vervallen theater. Maar je zag ze door de hele stad, die oude bioscopen, vrijwel iedere buurt had er wel eentje. Later vond ik een lijst met meer dan 80 adressen waar op dat moment of ooit een bioscoop of een filmzaal had gezeten.
Daardoor maakte ik de eerste grote verbouwing mee, waarbij we als vrijwilligers de eerste sloopwerken zelf ter hand namen. Ik kwam toen bij de oude kassa wat briefjes en kaartjes tegen. Dat bleek een geheime correspondentie tussen de mevrouw van de kassa en een medewerker, waarschijnlijk uit de jaren 60.
En dat zijn de jaren dat de in Amsterdam geboren en getogen Luijters als jonge tiener veel bioscopen bezocht. Ook met zijn ouders ging hij als kind vaak naar de film, zodat hij veel bioscopen leerde kennen. Naar de nieuwe filmladder op donderdag werd iedere week uitgekeken. In de naoorlogse jaren bloeide het Amsterdamse bioscoopleven, waarna het halverwege de jaren 70 door de opkomst van televisie en video weer afnam. Veel bioscopen verloederden of sloten hun deuren.
Het plan om met Luijters over de verdwenen bioscopen te spreken kwam in juni 2024 in een stroomversnelling door zijn toen aangekondigde dood. Luijters had geen zin om een uitgezaaide blaaskanker nog met chemotherapie te bestrijden. Rogier heeft toen vanaf augustus, enigszins geïmproviseerd, meerdere gesprekken met hem gevoerd. Vooral in de laatste gesprekken – eind september, begin november – wordt Guus’ stem hoorbaar zwakker. Maar hij genoot er ook van en diste soms schaterend allerlei verhalen op. Guus Luijters overleed op 3 januari 2025.
Een tweede serie
Het idee dat ik in eerste instantie had bij al die ter ziele gegane buurtbioscopen was dat het natuurlijk plekken zijn geweest van persoonlijke verhalen, van huiselijke drama’s tot grote liefdes, van onvergetelijke ontmoetingen tot diepe inzichten door een filmbezoek. Het idee is nu nog steeds om verhalen van ‘gewone’ bezoekers, van oude en nieuwe Amsterdammers, te vinden voor een tweede serie. Mijn hoop is dat deze serie daar deuren voor kan openen.
Heb je suggesties voor me? Neem contact op via Studio Klankplank.
De podcast Cinema Perdu is een vrije en ongesubsidieerde productie en inderhaast zelf gefinancierd. Als je Cinema Perdu wilt steunen zijn we je zeer erkentelijk.
Dat kan hier »
Cinema Perdu is te beluisteren via Spotify en Apple Podcasts (en daaraan verbonden apps: Castbox, Pocketcasts, Overcast)
Foto’s Stadsarchief Amsterdam. Foto header: De wekelijkse filmbeurs van de Nederlandse bioscoop-bond in Krasnapolsky rond 1930.
Geef een reactie