Door een artikel in Trouw over Italië moest ik denken aan een boek over de invloed van technologie in India. Zou internet ook in andere landen iets kunnen betekenen voor de ontvolking van het platteland?
‘In Italië kan de pandemie de redding zijn voor leeglopende gebieden’ heet de reportage van Pauline Valkenet, die zaterdag 6 maart werd gepubliceerd. Plaats van handeling: Santa Fiora, een dorpje in Toscane, ten zuiden van Florence.
De burgemeester wilde in 2019 graag herkozen worden en bedacht een plan om het dorp voor verdere leegloop te behoeden. Door te investeren in een goede internetverbinding (glasvezel) voor het dorp en te zorgen voor betaalbare woningen (met subsidie) zou het aantrekkelijk worden voor mensen uit de steden om naar Santa Fiora te komen.
Zijn inschatting was dat zo de komende 10 jaar meer mensen het dorp in meerdere opzichten levend zouden gaan houden. Door internet zouden er mensen kunnen werken, hun dagelijks leven zou inkomsten en kennis opleveren voor het dorp, de plaatselijke school zou kunnen blijven bestaan. Zoiets. En toen kwam de pandemie.
Thuiswerkers tegen ontvolking
De burgemeester richt zich nu op goed opgeleide thuiswerkers die graag in de rust van de fraaie natuurlijke omgeving willen zijn. Een juriste uit Palermo heeft inmiddels een vergelijkbaar initiatief opgezet, South Working. Dat beoogt hetzelfde probleem op te lossen, maar dan meer in het onderste gedeelte van de Italiaanse laars.
Behalve de prettige omgeving kan ook de nabijheid van familie reden zijn om van de stad naar het dorp te verhuizen. Een nieuwe impuls voor mantelzorg? Er zijn miljoenen Italianen verhuisd naar stedelijke, vaak de noordelijke gebieden, maar momenteel zijn er 5 miljoen thuiswerkende Italianen.
Codekloppers en de dorpen
Dit idee kwam ik jaren geleden ook tegen in het boek Brilliant, Crazy, Cocky: How the Top 1% of Entrepreneurs Profit from Global Chaos (2011).
Voormalig technologie journalist Sarah Lacy (oa. TechCrunch) trok voor dat boek naar verschillende landen om innovatieve en pragmatische bedrijven te bekijken. India neemt daarin een belangrijke plaats in, want daar wordt veel van de code geklopt voor de bedrijven die zij in Silicon Valley volgde.
In twee hoofdstukken beschrijft ze hoe Indiase ondernemers listig gebruik hebben weten te maken van de Indiase micro-economie. Maar ook daar is de trek van het platteland naar de stad, waar onderwijs en werk is te vinden, een fors probleem voor de achterblijvers.
Eén van hen suggereert dat ook daar goede internetverbindingen kunnen zorgen dat ICT’ers en werknemers die internet gebruiken, kunnen terugkeren naar hun dorpen. Zo helpen ze de ontvolking te voorkomen, kunnen hun families fysiek en financieel helpen en versterken lokale economieën en gemeenschappen.
Mooie voorbeelden
Het boek geeft mooie voorbeelden over de effectieve invloed die bestaande telefonie kan hebben in dat immense en ingewikkelde land. Dat internet is er in 2010 gewoon nog niet, waarschijnlijk nu ook nog niet. En Lacy herhaalt Mahatma Gandi’s stelling dat je India alleen kunt veranderen als je de dorpen veranderd.
Twee voorbeelden. Ravi Ghate begon met SMSOne, een goedkope, maar betaalde hyperlokale nieuwsbriefservice via sms. Lokale verslaggevers verzorgen de verhalen die soms enorm belangrijk blijken: over water dat wel of niet beschikbaar is, over openbaar vervoer, onbereikbare wegen of dorpen door slecht weer.
Informatie die SMSOne verstuurd in sms-reeksen van 140 tekens, met af en toe een lokale advertentie van 40 tekens, want het is een commercieel bedrijf. Maar ook sociale acties krijgen zo een vorm en een verhaal: een inzameling voor medicijnen voor een arme dorpsbewoner, of een bloeddonor voor een zieke. Door de sms-bommetjes worden mensen sterker op elkaar betrokken doordat ze weten wat er aan de andere kant van de berg gebeurd.
Goedkope telefoons
Internet heeft in India geen landelijke dekking, maar mobiele telefonie ook niet. Dat bracht Rajiv Mehrotra op het idee hele goedkope telefoons te maken zodat ze vanaf 2 dollar per gebruiker toch wat opleveren. Geen internet, dan is 3G ook niet nodig, sloop er maar uit.
Een ander probleem is de reikwijdte van het mobiele signaal. Zijn bedrijf VNL bedacht eenvoudige en sterke antennes die spraak en data 100 kilometer verder kunnen brengen. Ze worden elektrisch volledig gevoed door zonnecellen. Iedereen kan ze met de bijgeleverde visuele instructie in elkaar zetten. Analfabetisme is een probleem in India.
Het mobiele bereik is er enorm door uitgebreid. En zo kan de oude weduwe die Lacy ontmoet naar Delhi bellen in plaats van te reizen naar die stad (wat weer geld kost). En zo zorgen dat het nogal wisselend uitbetaalde pensioen van haar man wordt uitgekeerd.
Ontvolking in andere Europese landen
Die ontvolking, die leegloop van het platteland is in veel landen van de Europese Unie gebeurd of nog steeds gaande. Dat maakt de uitrol van goed, betaalbaar en vrij internet dus erg belangrijk.
Met regelmaat hoor ik verhalen van vriendengroepen of andere plannen die dromen over het kopen van pand of een heel dorp zelfs. En dat dan gaan opknappen, terwijl je eigen tomaten in het veld staan te rijpen. Bij wijze van spreken.
Met de huidige crisis en de ellende die nog gaat komen, zou er best wel eens een trek van de stad naar het platteland op gang kunnen komen. Vast werk is er moeilijk te vinden, de werkloosheid gaat nog pieken na corona, huur- en koopwoningen zijn onbetaalbaar geworden. De mogelijkheden die internet biedt voor thuiswerken zijn goed.
Een paar jaar geleden was ik in Torri Superiore, een klein dorpje in de bergen bij Ventimiglia, Italië. Het is een grotendeels zelfvoorzienend ecodorp, waar je vakantie kunt houden, kunt lunchen of dineren, of bijeenkomsten kunt organiseren dan wel bijwonen.
De bewoners zijn voor het merendeel goed opgeleide mensen en jonge gezinnen met kinderen. In de loop van jaren hebben zij het vervallen bovendorp van Torri duurzaam opgeknapt en er een nieuwe gemeenschap gevestigd.
In heel Europa, ook in Nederland, zijn er plekken te vinden waar dat zou kunnen of al gebeurd, zoals bijvoorbeeld in het Global Ecovillage Network Europe.
Sarah Lacy startte in 2012 haar eigen technieuwsblog PandoDaily dat ze verkocht in 2019. In 2017 werd ze mede-oprichter van Chairman Mom, een blog en nieuwsbriefservice speciaal voor de noden van werkende vrouwen.
