Voor Nederlandse burgers is het normaal om te kunnen reizen. Binnen Europa kan dat zelfs zonder visa. Voor Afrikanen die naar Europa willen komen is dat een probleem. Maar zelfs voor oorlogsvluchtelingen uit Syrië is dat een probleem. Die visa zijn het echte probleem, aldus emeritus hoogleraar migratierecht en documentairemaker Pieter Boeles (76). Het is een uitdrukking van discriminatie en een keuze voor wie mag sterven.
In augustus ben ik in noordwest Italië geweest, de Bloemenrivièra. Via Nice en Ventimiglia naar onze bestemming daar in de buurt. In Ventimiglia, een grensstad tussen Frankrijk en Italië, lopen veel Afrikanen rond. Soms ouders met kinderen, maar voornamelijk jonge mannen. Zij hebben de oversteek gehaald en willen door naar het noorden of gewoon naar Frankrijk.
De eerste week van de vakantie kwam een goede vriendin langs. Zij is zangeres en sinds kort ook gediplomeerd muziektherapeut. In die rol hoopt zij dezer weken goed werk te kunnen doen voor oorlogsvluchtelingen en migranten op Lesbos.”Het is wel moeilijk en zwaar, maar we worden goed begeleid,” stelde ze ons gerust.
Dat hopen we maar, zeker na het verslag van Brandpunt+ over Nederlandse vrijwilligers in Griekenland
Huiveringwekkende toestanden
In De Groene Amsterdammer (nr. 40) staat een recent en huiveringwekkend verslag over kamp Moria (Het lelijke gezicht van Europa) en een gesprek met Pieter Boeles over The Other Traveller. Als amateur filmmaker maakte Boeles eerder een documentaire over een project van onderzoekers van de VU Amsterdam over gestorven migranten.
Van oa. restmateriaal van Counting the Human Cost of Border Control (2014) maakte hij The Other Traveller. Hij grijpt daarin terug op een opmerking die een migrant uit Afghanistan maakte tegen een van de onderzoekers over de vele doden in de Middellandse Zee.
These are your borders. It is you they are defending. They are dying for you.
De film is wellicht meer een persoonlijke overpeinzing dan een documentaire. De beelden echter van de Guardia Civil die de Afrikaanse Danny van het grenshek in Mellila aftimmert, kende ik niet.
In het hek van deze Spaanse enclave in Marokko blijkt een kleine doorgangshek te zitten, waardoor de politie het lichaam van Danny weer aan Marokkaanse kant legt. Het is onduidelijk of hij nog leeft.
Verantwoording en medeplichtig
Zo kunnen Spanje en Marokko naar elkaar wijzen, zonder verantwoording af te hoeven leggen. De Europese Unie weet er nu wel van, maar gaat net zo makkelijk onderhandelen met obscure en criminele types in Libië en zelfs Soedan. Na de eerdere chantage-deal met Turkije.
Er wordt Europees geld geboden om de migranten tegen te houden. Met uitbuiting, slavernij, verkrachtingen en chantage als gevolg. Wetten en internationale verdragen, uitdrukking van beschaving en een rechtsstaat, blijken niets waard.
‘In tijden van oorlog zwijgen de wetten’ is een uitspraak die aan Cicero wordt toegeschreven. Zonder het te weten zijn we in oorlog.
‘Waarom mochten ze niet reizen zoals wij?’ Dat is de simpele vraag die Boeles zich stelt. En helaas moet hij antwoorden:
Ze sterven voor mij. Ik ben verantwoordelijk op grond van mijn burgerschap. Het bewaken van de buitengrenzen bevordert de interne rust. Maar ik wil niet dat het op deze manier gebeurt. Ik ben medeplichtig. En u ook.
Pieter Boeles, emeritus hoogleraar migratierecht
In het artikel in De Groene noemt hij het ‘een akelige paradox’. En volstrekt onverteerbaar, zou ik zeggen.
Foto: Andreas Solaro
