Open standaarden en open source software hebben de toekomst binnen de overheid. Daar is iedereen op het congres van Nederland Open in Verbinding (NOiV) het wel over eens.
De voordelen – beter samenwerken in de keten, meer efficiëntie, geen licentiekosten of vaste leverancier en door communities gecontroleerde software – zijn helder. Soepeltjes gaat de invoering nog niet, maar het vordert wel.
Enkele ambtenaren in de zaal zien het liefst een verplichting tot het gebruik van de open standaarden. Ze zijn er klaar voor, maar dat kan staatsrechtelijk dan weer niet. Dat heeft te maken met de verhouding tussen rijksoverheid en lagere overheden.
Motie Vendrik
Met de motie Vendrik uit 2002 heeft de overheid de opdracht gekregen deze standaarden en software te gaan gebruiken. Dat houdt onder meer in dat bestanden binnen de hele ict-structuur van de overheid verwerkt kunnen worden. Of dat toepassingen door meerdere partijen onderhouden kunnen worden.
Gratis is het dus niet, wel goedkoper. En veilig, een ander vooroordeel, is het ook. De broncode van de software is openbaar beschikbaar en er mag aan gesleuteld worden. Doordat er een grote club mensen hieraan werkt. worden fouten dus sneller opgespoord en verholpen dan bij gesloten software (bv. Microsoft). Het succes en de groei van Google is precies hier aan te danken, werd nog even gememoreerd.
Storyteller eOverheid
Het inleidend praatje van voormalig Amsterdams gemeentesecretaris Erik Gerritsen en NOiV-ambassadeur was leuk, het overzicht van programmamanager Ineke Schop was helder (Ambtenaar 2.0), maar de presentatie van Holger Peters was wervelend.
Onder de titel Open Overheidsdata Nu! liet hij met behulp van video’s mooi zien waar internet vandaan komt en naar toe gaat. Bijvoorbeeld met een TED-video van Pattie Maes (MIT), die laat zien hoe ‘linked data’ kunnen werken als een zesde zintuig.
Zelf was Peters verantwoordelijk voor een Android-toepassing (open source voor mobiele telefoons) in de gemeente Voorst. Daar worden via de Google telefoon het bomenbestand beoordeeld en door de gps-mogelijkheden op de digitale kaart (Google Maps) gezet. Zo wordt het onderhoud van het groen een stuk eenvoudiger gemaakt.
Interoperabiliteit is de eigenschap van systemen en software om data uit te wisselen met externe systemen via een gemeenschappelijke set procedures.
Semantische fase
Centraal bij het denken over open standaarden staat het begrip interoperabiliteit. Diana Hoogeveen van NOiV ging wat dieper in op de verschillende fasen die daarbij spelen, namelijk de technische, de semantische, de organisatorische en de wetgevende interoperabiliteit. (Een beter woord wordt hopelijk nog gevonden).
Technisch kan er al heel veel. Het is met name de semantische fase waar de invoering op blijft steken. Woorden, afspraken, definities. Want hoe en wat spreek je af in het geval van medische informatie, wat een ouder is? Is het de verzorger of de biologische ouder? Dat die afspraken van levensbelang kunen zijn, maakte zij duidelijk met het voorbeeld van triage bij rampen. Hoe wordt een gewonde patiënt beoordeeld en welke actie moet daar op volgen? Zwaar gewond of bijna dood? Wie eerst?
Naar schatting is 80% van de (semi-)overheidsinstellingen nog niet overtuigd van de toegevoegde waarde van open standaarden. Matige bekendheid en beperkte kennis in de organisatie spelen hier een rol. Of argumenten als: onze ict is net geregeld en het werkt nu allemaal. Maar een zeer klein deel van de overheid heeft alle fasen doorlopen. De vraag is of alle informatie binnen de overheid moet worden uitgewisseld.
Nationaal Uitvoerings Programma
Een ander buzz-woord is NUP. Dat staat voor het Nationaal UitvoeringsProgramma Betere Dienstverlening en e-overheid. Daar moet nog hard aan worden gewerkt, want zoals genoemde ambtenaren duidelijk maakten, is de regie soms zoek. Wie doet de coördinatie? De VNG, het ministerie van BZK of VROM? Voorlopig is er voor Nederland Open in Verbinding nog genoeg werk aan de winkel. Het lijkt erop dat vooral de beslissers verantwoordelijk voor de bedrijfsprocessen nog echt om moeten.
UPDATE: Op Frankwatching.com staat nog een artikel van Karianne Vermaas over deze bijeenkomst (andere spreker)
